Luikje van der Dussen, bestuurder Revant: “Het zou mooi zijn als we onze meerwaarde op meer plekken kunnen brengen”

‘Passende zorg’-thema’s zoals samen beslissen en eigen regie zitten ingebakken in het dagelijkse revalidatiewerk. “Het zou mooi zijn als we die meerwaarde op meer plekken kunnen brengen.” In het complexe landschap van regioplannen, waarin grote ziekenhuizen en eerstelijnszorg een belangrijke rol spelen, zoekt Revant naar manieren om hun expertise effectief in te zetten.

Revalidatie stopt niet na behandeling

Revant is lid van Revalidatie Nederland (RN). In de propositie van RN stelt zij dat revalidatie niet stopt bij het einde van een MSR-behandeling. Van der Dussen beaamt dat: “Revalidatie begint zodra iemand iets ernstigs overkomt en gaat door tot die persoon weer in zijn eigen sociale situatie functioneert. Dit continuüm van revalidatie omvat verschillende lagen, van preventie tot gespecialiseerde behandeling.” In dat kader is in 2023 de Wereld Revalidatie Alliantie opgericht door de WHO, met als doel om de revalidatie in de gezondheidszorg te versterken. 

Revalidatieartsen werken met het ICF[1]-model, opgesteld in 2003 door de WHO, dat hen helpt om de gevolgen van een ziekte op verschillende niveaus te begrijpen en te behandelen: “Als revalidatiearts zijn we vanuit dit model opgeleid om niet alleen naar de ziekte te kijken, maar ook naar de gevolgen op activiteiten en participatieniveau en daarbij vooral mét de persoon die voor ons staat. In het veranderende zorglandschap is dit cruciaal. We willen samen met de patiënt beslissingen nemen die passen bij hun individuele situatie. Niet iedereen krijgt dezelfde behandeling, we streven naar maatwerk.”

Samenwerking tussen Revant en andere zorginstellingen

Revant werkt in haar regio nauw samen met ziekenhuizen, zorginstellingen en het sociaal domein. “We dragen bij aan de regioplannen en zijn betrokken bij de planvorming in Zeeland en West-Brabant Oost. Ons doel is om tijdens een ziekenhuisopname snel te bepalen welk revalidatietraject het beste past. Denk bijvoorbeeld aan patiënten met hersenletsel, bij amputaties maar ook bij IC-opnames of na een hartstilstand waarbij neurologische schade is ontstaan. Het revalidatietraject kan variëren van klinisch in de medisch specialistische revalidatie, geriatrische revalidatie, tot een poliklinisch revalidatietraject vanuit thuis of in de eerste lijn. Hierbij hebben we sterke netwerken met eerstelijnszorgverleners, gespecialiseerd in specifieke diagnosegroepen. Zo kunnen we patiënten gericht doorverwijzen naar de juiste zorgverleners buiten onze revalidatiecentra.

In zo’n uitgestrekt gebied als Zeeland onderzoeken we hoe we de expertise en kennis van revalidatie tóch goed kunnen behouden. De complexe zorg concentreren we bij het ziekenhuis en als er sprake is van minder complexe revalidatie, zetten we in op revalidatie dichter bij huis. Dit heeft voordelen voor patiënten én andere zorgverleners. Door goed te kijken naar de route van de patiënt en direct vanaf het begin de beste plek te bepalen, kunnen we passende zorg bieden.”

Samenwerking met het sociale domein gebeurt bijvoorbeeld in de zorg rondom het kwetsbare kind. “In zo’n multidisciplinair team met andere zorgaanbieders en de gemeente, zitten we op het snijvlak van financiering vanuit de zorgverzekeringwet en de Wmo. We werken actief aan het vormgeven van deze aanpak. In Zeeland zijn er observatiegroepen (DOT: Diagnose Observatie Team) waar therapeuten kinderen observeren die zijn doorverwezen door bijvoorbeeld kinderartsen of jeugdartsen. Het doel is om de juiste plek te vinden voor vervolgbehandeling en te kijken waar het kind het beste zou leren. Hoewel de inzet van de DOT’s financieel eigenlijk niet haalbaar is, zetten we ons er toch voor in vanwege de positieve impact op het kind, en daarmee de ouders.”

Samen beslissen: een cruciaal thema in revalidatie

Van der Dussen is van mening dat het in de huidige tijdsgeest niet moet draaien om organisaties, maar vooral om de patiënt. Samen beslissen staat centraal in revalidatiebehandelingen: “We moeten kijken naar wat iemand op welk moment nodig heeft. We bespreken de voor- en nadelen van verschillende behandelopties. Wanneer iemand bij ons in behandeling komt, stellen we direct de vraag: ‘Wat wil je weer kunnen doen, wat is belangrijk voor jou?’. Of het nu gaat om weer kunnen lopen of terugkeren naar werk. Het behandelteam analyseert de grootste behandelbare problemen en stelt samen met de patiënt doelen op. Door goed te luisteren en door te vragen, komen we tot een plan met een doelstelling die echt bij de persoon past, rekening houdend met persoonlijke en omgevingsfactoren.”

Spreiding en concentratie van zorg

Binnen Revalidatie Nederland valt op dat in de loop der jaren al spreiding en concentratie heeft plaatsgevonden. “Vroeger werden kinderen veelal klinisch behandeld, maar nu is dat niet meer van deze tijd en behandelen we hen in hun eigen omgeving, liefst dichtbij school. Voor mensen met een hogere dwarslaesie zijn er nog maar 8 gespecialiseerde centra in heel Nederland. Hoewel Revant zelf geen van deze centra is, hebben we nauwe samenwerkingsverbanden met hen. We kunnen gemakkelijk hun kennis en expertise raadplegen en vice versa.”

Kansen en uitdagingen

Revant staat voor meerdere uitdagingen: “Als relatief kleine organisatie willen we onze specialistische zorg in de regio blijven bieden. We moeten blijven samenwerken met andere zorgverleners om de kennis toegankelijk te houden. Op die manier kunnen we de beste zorg leveren aan onze patiënten, nu en in de toekomst.”

Van der Dussen ziet veel kansen in regionale samenwerking. “Revalidatie-instellingen kunnen nauw samenwerken met andere zorgverleners in de regio, zoals ziekenhuizen en eerstelijnspraktijken. Dit bevordert een soepele doorstroming van patiënten binnen het zorgnetwerk en voorkomt verstopping van het zorglandschap. Door al vroeg in het zorgtraject te kijken naar de persoonlijke en omgevingssituatie van een patiënt, kunnen we beter inschatten waar iemand naartoe moet na ontslag. Dit voorkomt vertraging en bevordert een gerichte aanpak.

Vooral voor klinische revalidatie bij volwassenen biedt samenwerking met de grz (geriatrische revalidatiezorg) grote voordelen. Het ontlast de medische zorg in de ziekenhuizen en zorgt voor snellere overname van patiënten. Een win-winsituatie voor alle betrokken partijen. Hoewel revalidatie zich niet primair richt op preventie, dragen we wel bij aan betekenisvol leven. Dit helpt patiënten om beter voor zichzelf te zorgen en voorkomt heropnames in het ziekenhuis.”

Van der Dussen heeft ook een ander soort uitdaging: “Als bestuurder moet je balanceren tussen maatschappelijke opdrachten en de verantwoordelijkheid voor medewerkers. Soms betekent dit moeilijke keuzes maken, zoals het behouden van specialistische zorg ondanks financiële uitdagingen. Enerzijds kunnen veranderingen spannend zijn voor de medewerkers, maar anderzijds is het essentieel om de zorg te verbeteren en aan te passen aan de behoeften van de patiënt. Het is soms lastig om in dat spanningsveld te bewegen.”

Digitalisering bij Revant

Als je denkt aan de toekomst, kun je niet om digitalisering heen. Revant heeft daarin ook al meerdere stappen gezet: “Het is essentieel dat patiëntgegevens digitaal kunnen worden uitgewisseld tussen verschillende zorgverleners. Gelukkig hebben we nu een koppeling met de ziekenhuizen waarmee we samenwerken.

Ook streven we naar waardegedreven revalidatiezorg op basis van data. Dit betekent dat we gezamenlijk met collega revalidatie-instellingen uitkomstmaten definiëren voor verschillende diagnosegroepen, deze data analyseren, keuzes maken en van elkaar leren om de zorg te verbeteren.”

In de patiëntenzorg werkt Revant met verschillende digitale tools die bewust worden geselecteerd. Ze moeten niet alleen technisch goed werken, maar ook veilig zijn: “Met ‘blended care’ integreren we digitale tools in onze revalidatieprogramma’s. Denk aan vragenlijsten en Teams-overleggen met de patiënt tijdens de behandeling. Ook maken we meer gebruik van informatiefilmpjes in het patiëntenportaal. Specifiek voor ALS-patiënten is er een wetenschappelijk onderbouwde app ontwikkeld. Hiermee kunnen ze altijd vragen stellen en hoeven ze niet te wachten tot hun volgende behandeling.”

Juiste zorg op de juiste plaats op het juiste moment

“Laten we gebruik maken van ieders expertise om samen passende zorg voor onze patiënten te organiseren. Voor medisch specialistische revalidatie is deze expertise onder andere interdisciplinair werken en integraal kijken naar een patiënt. Dit betekent dat in de medisch specialistische revalidatie een belangrijk onderdeel van het onderzoek is, dat je een beeld krijgt wie je als persoon voor je hebt en hoe zijn context eruit ziet. Dit ondersteunt bij de beslissingen die je samen met de patiënt neemt over de op te starten passende revalidatiezorg. Als we dit beeld al zouden ophalen bij de opname in het ziekenhuis of op de eerste hulp en daarmee meteen ook nadenken over wat na de ziekenhuisopname nodig is, dan ondersteunt dat bij het in een vroeg stadium starten met de juiste zorg op de juiste plaats op het juiste moment.

Lees nog meer over de revalidatiezorg en de visie op de zorg van morgen, in het online magazine Revalidatie Vooruit.