Stoptober in Rijnstate: 'Het is een mooi moment om het rookvrije beleid nog een extra boost te geven'

Sinds er in 2018 vanuit het Nationale Preventieakkoord aan alle zorginstellingen een oproep is gedaan om de zorg rookvrij te maken, loopt Rijnstate voor op het thema Gezonde Leefstijl. Een rookvrij beleid past daar goed in. Zo zijn er destijds op het buitenterrein en in het ziekenhuis borden geplaatst en is er later een Gezondheidsplein opgericht waar medewerkers en patiënten terechtkunnen voor leefstijlonderwerpen, zoals roken. Coaches begeleiden bij het stoppen met roken. 

Rokers betrekken in het proces

In aanloop naar Stoptober is Rijnstate het gesprek aangegaan met een aantal rokende medewerkers. Knopf: “We vroegen wat deze medewerkers van ons rookvrije beleid vinden en waar zij behoefte aan hebben. Daar kwam nuttige feedback op.” Zo zegt Knopf dat de rokende medewerkers het rookbeleid niet consequent vinden. Zij ervaren dat de ene teammanager het beleid strenger hanteert dan de andere. Sommigen gaven aan dat ze toch nooit gaan stoppen met roken en dat ze niet betuttelend willen worden bejegend. Andere medewerkers gaven aan juist wel geïnteresseerd te zijn in informatie over stoppen, maar weten niet goed waar ze terecht kunnen. Met deze uitkomsten is Knopf aan de slag gegaan.

Multidisciplinair

Dat deed zij natuurlijk niet alleen: “We hebben dit met verschillende afdelingen aangevlogen: facilitair, marketing en communicatie, HR en de zorgverleners. Je kunt wel paaltjes neerzetten, maar als daar verder niets mee gebeurt, bereik je niets. Juist door de samenwerking met verschillende afdelingen hebben we meer draagvlak gecreëerd.”

Positieve benadering

Uit een interne bijeenkomst met rokers bleek dat de meeste rokers niet overtuigd willen worden. “We hebben ervoor gekozen om de boodschap positief te brengen. ‘Of je wilt stoppen is uiteindelijk aan jou, roken mag niet in het ziekenhuis en op het buitenterrein. En mocht je hulp willen, die is er voor de patiënten via de coaches van het Gezondheidsplein of voor de interne medewerkers via speciaal getrainde coaches uit de coachpool’. Het communiceren van een positieve boodschap is één van de activiteiten in het kader van Stoptober. Maar er zijn er nog meer. Beveiligers en vrijwilligers in het ziekenhuis zijn door Facilitair getraind op hoe je mensen die roken op een positieve manier kunt aanspreken. Knopf: “Zij belandden weleens in een discussie omdat ze zeiden ‘Je mag hier niet roken’. Dat roept weerstand op. Als je mensen aanspreekt met ‘Weet je dat we een rookvrij terrein hebben?’, dan krijg je een heel ander gesprek.”

Schoon buitenterrein

Speciaal voor Stoptober zijn er rugzakstofzuigers aangeschaft om sigarettenpeuken die blijven liggen weg te halen. “We willen deze maand een extra schone uitstraling van het plein realiseren”, zegt Knopf. Op advies van de Rookvrije Generatie hebben we in Arnhem als proef een rookplek op de rand van het terrein ingericht. We gaan deze pilot evalueren en daarna kijken of we dit houden en ook uitbreiden naar de andere locaties.”

Lunch voor teammanagers

Een andere Stoptober-activiteit van Rijnstate vond plaats begin oktober: een lunch voor de teammanagers met als doel om het rookbeleid weer scherp te krijgen. Maar ook om de teammanagers te laten weten dat Rijnstate achter hen staat als het gaat om het uitvoeren van dat beleid in het team: ‘Dit is het rookbeleid en daarom doen we dit zo. Wij hebben hier als Rijnstate voor gekozen’. Knopf: “Vanaf oktober bieden we de teammanagers dus extra ondersteuning. We geven ze tips om het gesprek aan te gaan met een rokende medewerker. Er is nu ook een interne coachpool waar rokende medewerkers hulp kunnen vragen bij het stoppen met roken, indien nodig met medicatie. Voor extra ondersteuning kan een teammanager ook terecht bij de collega’s van HR.”

Inloopspreekuur

“Deze maand is ook het inloopspreekuur geïntroduceerd op het Gezondheidsplein, vertelt Knopf. “Elke dinsdag en donderdag kunnen patiënten en zorgprofessionals daar binnenlopen als ze overwegen om te stoppen met roken. Ze kunnen dan begeleiding krijgen van speciaal getrainde coaches. Dit inloopspreekuur stopt na oktober weer, maar de coaching blijft beschikbaar voor beide doelgroepen.”

Zakkaartjes

Ook communicatie naar medewerkers en patiënten is belangrijk. Naast de berichten op de socialemediakanalen en het maken van posters en folders, zijn er ‘zakkaartjes’ ontwikkeld voor professionals. Knopf: “Dit kunnen ze gebruiken om het gesprek aan te gaan met de patiënt en daarop staat ook hoe ze kunnen doorverwijzen.” Knopf vult aan: “We hebben gezien dat als je het zaadje eenmaal plant bij de patiënt, ze er toch over gaan nadenken ook al zeggen ze in eerste instantie ‘nee’ . Onze hulp is laagdrempelig: zorgprofessionals melden patiënten aan bij het Gezondheidsplein, vervolgens worden zij gebeld. Ze hoeven niets anders te doen dan zeggen dat ze interesse hebben. En we zien dat het werkt, er zijn veel aanmeldingen!”

Hoe begin je met het intensief organiseren van een rookvrij ziekenhuis?

Rijnstate heeft bij Stoptober-activiteiten dankbaar gebruik gemaakt van materialen van de Rookvrije Generatie en het Trimbos-instituut. “Eigenlijk hebben wij de werkwijzen van beide organisaties gecombineerd met onze eigen ideeën. Zij adviseren die multidisciplinaire aanpak en bieden daarbij een compleet stappenplan.” Een intensief rookvrij beleid kost natuurlijk veel energie. “Het is een groot project dat je aangaat, maar de positieve insteek maakt het ook leuk om te doen.” Volgens Knopf zul je ook tegen weerstand aanlopen. “Maar de Rookvrije Generatie en het Trimbos-instituut bieden ook daar goede ondersteuning in.”

Knopf adviseert om vooral gebruik te maken van alle materialen en informatie die er al zijn: “Want dat is gebaseerd op onderzoek en bewezen effectief. Creëer draagvlak door verschillende disciplines erbij te betrekken.” Voor Knopf is er nog wel een uitdaging: “Nu moeten we ervoor zorgen dat het niet alleen bij de Stoptober-activiteiten blijft, maar dat het onderwerp rookvrije zorg op de agenda blijft staan.”

Webinar ‘Rookvrije zorg realiseren’

Ben je zorgverlener, beleidsmedewerker of manager én bezig om je zorgorganisatie rookvrij te maken? Laat je dan inspireren in dit webinar ‘Rookvrije zorg realiseren’ van het Trimbosinstituut op 12 november a.s.
 

De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen ondersteunt haar leden in de ontwikkeling van preventiebeleid en bij het halen van doelen uit het Nationaal Preventieakkoord. Om leden hierbij te helpen is de NVZ lid van de werkgroep Rookvrije Zorg.
Zie de website van de NVZ voor haar standpunt op het gebied van preventie en rookvrije zorg