Leerunits zijn leerzaam voor studenten, werkbegeleiders en de afdeling

Een leerunit bestaat bij het Albert Schweitzer ziekenhuis uit een unit met zeven bedden en een groep van acht studenten. Onder begeleiding van een werkbegeleider leren ze door zelf te doen en te ontdekken. De studenten draaien dag- en avonddiensten en zijn er soms ook in het weekend. De tweede-, derde- en vierdejaarsstudenten komen van verschillende mbo- en hbo-opleidingen in de regio. Ze trekken twintig weken lang intensief met elkaar op, vertelt Isabel Juliana, programmamanager toekomstgericht opleiden binnen de ASz academie: “Het is een soort bubbel waar ze inzitten. De studenten vormen een hechte groep en voelen verbinding met elkaar. Ze vinden het fijn dat ze eerst met elkaar kunnen overleggen als ze iets niet weten en pas daarna eventueel met de werkbegeleider. Dat is echt anders dan als je een-op-een meeloopt met een gediplomeerd verpleegkundige.”

Didactische principes 

Begin 2024 startte de eerste leerunit, op de afdeling cardiologie. Op het moment van dit gesprek staat de tweede in de startblokken, op de afdeling neurologie. En in september 2025 gaat de derde leerunit van start. “De focus ligt echt op vernieuwend leren”, legt Juliana verder uit: “Uit de wetenschappelijke didactische literatuur weten we dat je meer leert van dingen zelf doen en ontdekken dan van meekijken en instructies krijgen.” Een ander belangrijk leerprincipe dat ruimte krijgt in de leerunit is dat het probleemoplossend vermogen gestimuleerd wordt. "Studenten worden op de opleidingen tegenwoordig vaak projectmatig opgeleid. Ze zijn gewend om in groepen zelfstandig te werken. Ze hebben een mentaliteit van ik kan dat wel, vertrouw me maar. Daar moeten we als ziekenhuis op aansluiten. Hogeschool Rotterdam en het Hoornbeeck college Rotterdam waren dan ook actief betrokken bij de opzet van de leerunit. En nu het loopt, komt er eens per twee weken een docent naar de werkvloer om onderwijs te geven. Zo leiden we op voor de toekomst: verpleegkundigen die goed samen kunnen werken en die elkaars talenten en kennis kunnen gebruiken om problemen op te lossen.”

Eigen leerproces

Er is nog een ander didactisch inzicht dat het Albert Schweitzer ziekenhuis actief uitdraagt. Namelijk dat het leren het meest effectief gebeurt als de student zelf verantwoordelijk is voor het leerproces. “Het eigen leerproces staat centraal”, noemt Juliana dat. Dat zijn niet alleen mooie woorden, maar dat is gewoon zoals de hedendaagse student het verwacht: “De huidige generatie wil zelf de leerroute bepalen. Ze willen niet meer vijf of tien jaar op dezelfde afdeling blijven werken. Ze zijn nu al bezig met de volgende stap. Wil je beter opleiden, dan moet je mee in die ontwikkeling.”

Ontwikkelpaden 

Dat geldt bij het Albert Schweitzer ziekenhuis niet alleen voor de studenten, maar zeker ook voor de zittende medewerkers. Om de persoonlijke leer- en ontwikkelroute van gediplomeerde verpleegkundigen nog beter te faciliteren, zijn er recent digitale ontwikkelpaden opgeleverd. Juliana: “Verpleegkundigen kunnen hiermee bekijken welke mogelijkheden er allemaal zijn. Ze kunnen zich nu zelf, op hun eigen moment en laagdrempelig goed oriënteren, terwijl ze daarvoor eerst naar hun leidinggevende moesten. We verwachten dat deze ontwikkelpaden helpen om de VAZ-doelstellingen meer opleiden en minder ongewenste uitstroom te realiseren.”

Handen op de rug 

Uit verschillende evaluaties blijkt dat de eerste leerunit niet alleen leerzaam is voor de studenten, maar ook voor de werkbegeleiders. Begeleiding in de leerunit vraagt heel andere vaardigheden dan opleiden op de reguliere manier, vertelt Juliana. “Werkbegeleiders moeten nu veel meer met de handen op de rug opleiden. Wat dat in de praktijk betekent, is soms best een ontdekkingstocht. Het is natuurlijk niet hetzelfde als alles uit handen geven. Als je ziet dat dingen niet veilig of niet goed gebeuren, dan moet je de regie natuurlijk wel kunnen terugpakken. Niet door terug te vallen in de aloude manier van instrueren, wel door vragen te stellen.” Ze noemt als voorbeeld de dagstart, waarbij de studenten de opgenomen patiënten onderling verdelen. “Soms ziet de werkbegeleider dan dat er keuzes worden gemaakt die niet logisch zijn als je kijkt naar de leerdoelen van de studenten. Dan kun je ervoor kiezen om zelf een andere verdeling te maken, maar je kunt de studenten ook bevragen op hoe ze tot deze indeling gekomen zijn en samen een nieuwe verdeling maken.”

Elkaar scherp houden

Voor de afdeling cardiologie was de ontwikkeling van de eerste leerunit eveneens pionieren. De werkbegeleiders, die de directe begeleiding van de studenten voor hun rekening nemen, werken daarom samen met een praktijkopleider. Die coacht de werkbegeleiders en monitort het leerproces van de student. “We wilden dingen die niet goed gingen meteen oppakken en anders organiseren. Daarom hebben we een aantal werksessies georganiseerd met de werkbegeleiders en de praktijkopleiders. Daaruit kwam naar voren dat de eerste twee weken, wanneer de studenten starten, voor de werkbegeleiders erg intensief zijn. Voortaan zijn er de eerste twee weken daarom twee werkbegeleiders op de groep. We merkten gaandeweg ook dat er behoorlijke verschillen waren in de aanpak van de werkbegeleiders. In de werksessies bespreken ze daarom ook het coachend begeleiden: Wat betekent dat voor jou? Wat vind je lastig, wat lukt nog niet?”

Megaveel

Het concept van de leerunit begint inmiddels echt te leven bij het Albert Schweitzer ziekenhuis, merkt Juliana. “Bij de eerste leerunit hadden we maar net genoeg werkbegeleiders, maar voor de leerunit die binnenkort start op neurologie, hadden we megaveel aanmeldingen. Het werkt nu als een soort vliegwiel, daar zijn we enorm trots op!”

Meer goede voorbeelden

Ga voor meer goede voorbeelden van de Verklaring VAZ naar de pagina 'Verklaring Versterken Arbeidsmarkt Zorg' op deze website.