Een rookvrij ziekenhuis: hoe doe je dat?

Pouwels zet zich al jaren in voor een rookvrij ziekenhuis, en met succes: “Als je bij VieCuri binnenkomt, zie je overal de bekende rookvrije bordjes. Op het terrein buiten ontbreekt een rookplek. Alle voorzieningen die je als roker nodig hebt, zijn weggehaald. Overigens zijn er wel plekken waar nog steeds wordt gerookt. Zoals bij onze SEH, een stressvolle omgeving waar bezoekers snel naar een sigaret grijpen. Mocht een bezoeker toch een sigaret opsteken, dan is de kans groot dat een beveiliger de roker op een positieve manier aanspreekt. Pouwels: “We verbieden het roken zelf niet, daar gaat diegene immers zelf over, maar vragen om iets verderop buiten het terrein te gaan staan. Dat is de opening voor een gesprek. Je krijgt vervolgens een herbruikbaar hand-asbakje mét een flyer met hulpopties om te stoppen. Zo bieden we de helpende hand om de omgeving schoon te houden. En bieden we mensen aan te helpen om te stoppen met roken. We erkennen hierbij dat stoppen met roken moeilijk is, daar is begrip voor.”

Poli Stoppen met roken

Naast deze aanpassingen die passen bij een rookvrij ziekenhuis, vind je er sinds 2022 de Poli ‘Stoppen met roken’. Een speciaal ingerichte poli voor patiënten die zijn doorverwezen door longartsen of andere specialisten met als doel stoppen met roken. Na een uitgebreid longonderzoek door een longverpleegkundige, krijg je onder begeleiding van een gespecialiseerde coach een individuele of groepsbegeleiding. Pouwels: “De kans op slagen via deze poli is vele malen groter dan wanneer je op eigen houtje probeert te stoppen.”

Rookvrij worden, hoe doe je dat?

Uit de scan Rookvrije zorg die de NVZ in 2023 uitvoerde, blijkt dat 80% van de ondervraagde zorginstellingen rookvrij is. Dat is ten opzichte van het jaar ervoor een stijging van 15%. Een mooi resultaat, maar dat betekent dat er nog steeds instellingen zijn die niet rookvrij zijn.
Hoe krijg je binnen het ziekenhuis de neuzen dezelfde kant op? Pouwels is daar heel duidelijk over: “Zorg voor draagvlak door het organiseren van meerdere vrijblijvende bijeenkomsten voor medewerkers over wat roken met je doet. Niet alleen voor zorgverleners, maar voor ál het personeel. En communiceer op een positieve manier van onderaf. Het is belangrijk dat rokers zélf de keuze maken, dan werkt het het best.” Na de goed bezochte bijeenkomsten volgde een enquête met vragen zoals ‘hoeveel rook je’ en ‘hoe sta jij tegenover een rookvrij ziekenhuis’. Pouwels: “Het grootste deel van de ondervraagden was het eens met een rookvrij ziekenhuis en terrein.”

Rookvrij is altijd een thema

“Wat elke zorginstelling zich moet realiseren, is dat het rookvrij maken van een instelling niet over een nacht ijs gaat, het creëren van draagvlak kost echt veel tijd. En voor de continuïteit is het van belang dat er een kernteam is dat het probleem op een positieve manier onder de aandacht blijft houden. Ook rokende nieuwe medewerkers moet je die informatie blijven aanreiken. Rookvrij moet altijd een thema blijven.”

Instellingen met bewoners

Het rookvrij maken van psychiatrische instellingen met niet alleen patiënten maar ook bewoners, is natuurlijk een ander verhaal, vertelt Pouwels: “Hier moet nog heel veel gebeuren. Ik weet ook niet of dat altijd haalbaar is, maar we moeten vooral de uitdaging aangaan. Positief blijven communiceren, niet werken met ge- en verboden. De keuze moet door de bewoners zélf worden gemaakt, pas dan is er een kans van slagen.” Nicotine verlaagt stress, maar werkt ook instabiliteit in de hand. Pouwels: “Je helpt ze door op een andere manier de stress te verminderen, namelijk door te bewegen. Hersenen kunnen maar 1 ding tegelijk, letterlijk in beweging komen helpt dus!”

Stress stimuleert rookgedrag

Pouwels maakt in het kader van een rookvrij ziekenhuis aansluitend aan zijn reguliere spreekuur met patiënten, tijd vrij om met collega’s die willen stoppen met roken in gesprek te gaan. Het gemiddeld aantal stoppogingen door rokers is 7 keer. Stress is een van de belangrijkste oorzaken van roken. Pouwels: “Een leven zonder stress bestaat gewoon niet. Hoe ga je daar dan als roker mee om?” Hierover praat Pouwels met zijn collega’s. Als hij medicatie moet voorschrijven, wordt dat sinds 3 jaar vergoed door het ziekenhuis. En het werkt: “Ik krijg regelmatig een duimpje omhoog als ik een collega tegenkom die bij mij is langs geweest.”

Voor achtergronden , nieuws en documenten voor zorgprofessionals zie Preventie - Rookvrije zorg | NVZ-Kennisnet