"Verpleegkundigen, neem voortouw in transformatie"
Verpleegkundigen, neem het voortouw in de noodzakelijke veranderingen in de zorg en in je vak. Zie jezelf niet als probleem, maar als de oplossing. Die oproep deed Marieke Schuurmans, hoogleraar Verplegingswetenschap en Chief Healthcare Organization bij de NZa, aan deelnemers tijdens de opening van het RN2Blend-congres Verpleegkundigen op stoom op 14 juni. Minister Conny Helder (VWS) voegde daaraan toe: "Laat jullie stem horen en kom met ideeën."
Wie is de verpleegkundige?
Wie is de verpleegkundige? Daarover bestaat volgens Schuurmans geen eenduidig beeld. “Je hoort vaak: écht verpleegkundig werk is de zorg in interactie met de patiënt. Maar daarmee verarmen we ons vak. We doen veel meer dan dat. Zoals onderzoek naar de zorg van de toekomst, werken aan innovatie. Dat gebeurt zowel binnen als buiten de zorginstellingen. Al die aspecten doen ertoe.”
Gedeelde visie
Toch krijgt de zorg van nu, de routinehandelingen, vaak voorrang. Zeker als de werkdruk hoog is, merkt Schuurmans. "Ook worden we gezien als het probleem, bijvoorbeeld als het gaat over de tekorten op de arbeidsmarkt. We moeten met elkaar in gesprek gaan. Waaruit bestaat ons werk en met wie doen we dat? En: waar willen we naartoe? Als je een gedeelde visie hebt, kun je vertellen wat er moet gebeuren. Hoe we de zorg en ons vak willen vormgeven, nu en in de toekomst. Dan ben je de oplossing geworden.” De hoogleraar benadrukt het belang van vertrouwen binnen teams. “Het moet veilig zijn om te kunnen delen hoe het gaat, elkaar feedback geven.”
Lef tonen
Een deelnemer in de zaal reageert: “Veel verpleegkundigen vinden het lastig lef te tonen en hun stem te laten horen. Ze zien niet hoe belangrijk ze zijn.” Volgens Schuurmans zien verpleegkundigen wat er beter kan, maar lukt het inderdaad niet altijd de vertaalslag te maken. “Ze moeten leren hoe je de boodschap verwoordt en naar de juiste tafels brengt. Zichtbaar maken: hier ben ik van en dit is van belang voor de patiënt.”
Actieplan Zeggenschap
Minister Helder deed tijdens het congres een handreiking aan verpleegkundigen om hier stappen in te zetten. Om verpleegkundige zeggenschap een duw in de rug te geven ging onlangs het landelijk actieplan Zeggenschap en Veerkracht van start. Verpleegkundigen kunnen projecten indienen en subsidie krijgen voor de uitvoering ervan. “Maak daar gebruik van”, roept Helder op. “Kom met ideeën over hoe er beter naar jullie geluisterd kan worden.” De minister gaat zich op haar beurt sterk maken voor goed werkgeverschap. “Er moet een cultuur zijn waarin je je kunt ontplooien en samen kunt vormgeven aan de toekomst.”
Verandering vanuit het vak
De inbreng van verpleegkundigen is hard nodig, gezien de enorme uitdagingen in de zorg, vervolgt de minister. “We hebben te maken met grote tekorten en de context van verpleegkundig werk verandert: steeds meer mensen blijven met complexe zorg thuis. We moeten het werk op een slimme manier vormgeven. Alleen vanuit het vak kan die verandering plaatsvinden, jullie weten wat nodig is.”
Onderzoeksprogramma RN2Blend
RN2Blend is een 4-jarig wetenschappelijk onderzoeksprogramma naar gedifferentieerd verpleegkundig werk in ziekenhuizen en umc's. Het programma is eind 2019 gestart in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het wordt uitgevoerd door een consortium van de NVZ en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU), met onderzoekers vanuit het Radboudumc, UMC Utrecht, Erasmus Universiteit Rotterdam, Fontys Hogeschool en het Spaarne Gasthuis.