Verbinding, visie en humor tijdens de Duurzame Zorg Conferentie ‘Van ambitie naar actie’

De dag werd geopend door Bertine Lahuis, vicevoorzitter NFU, en Ad Melkert, voorzitter NVZ. Zij benadrukten dat de zorgsector niet alleen de verantwoordelijkheid draagt om mensen te genezen, maar ook om hen gezond te houden door de impact van de zorg op het milieu en klimaat te verminderen. Dit is immers een urgent zorgprobleem. Melkert gaf aan dat de zorg hierbij zelf het heft in handen moet nemen en niet moet wachten op politieke actie.

Positieve energie en vooruitgang

Na de opening volgden verschillende sessies waarin bestuurders, zorgprofessionals, onderwijsdeskundigen en onderzoekers nieuwe inzichten deelden, elkaar motiveerden en uitdaagden. Opvallend was de positieve energie in de zaal en de erkenning dat de stappen die nu gezamenlijk worden ondernomen, vijf tot tien jaar geleden nog niet mogelijk waren. Duurzaamheid is inmiddels een speerpunt in vele, zo niet alle ziekenhuizen. Green Teams schieten als paddenstoelen uit de grond, en duurzame voedingsopties zoals vegetarische oesterzwamkroketten krijgen een steeds prominentere plaats op ziekenhuismenu’s. Een mooie les was om vegetarische gerechten niet expliciet als zodanig te benoemen, maar simpelweg aantrekkelijk te maken, zonder de nadruk te leggen op wat ze niet bevatten.

Er werd veel gesproken over het belang van nudging: duurzame keuzes aantrekkelijker maken in plaats van ze op te leggen. Dit voorkomt polarisatie en zorgt ervoor dat veranderingen op alle niveaus, van werkvloer tot bestuur, natuurlijker verlopen.

Brede benadering van duurzaamheid

De brede benadering van duurzaamheid, die doorklonk in het programma, werd goed ontvangen. Onderwerpen varieerden van onderwijs en onderzoek tot praktische toepassingen zoals wasbare OK-jassen en plaszakken om te voorkomen dat contrastmiddelen in het milieu terechtkomen. Verschillende sprekers gaven aan dat ziekenhuizen gezamenlijk marktmacht kunnen creëren om duurzaamheid in de hele toeleveringsketen mogelijk te maken. Dit vereist nauwe samenwerking met leveranciers om duurzame producten in te kopen.

Daarnaast werd het belang van bewustwording onderstreept, bij zorgprofessionals en patiënten, maar ook bij toekomstige generaties zorgverleners. Niet alleen over de relatie tussen een schone en gezonde leefomgeving en dus een gezondere samenleving die minder zorg nodig heeft, maar ook om meer na te denken over passende zorg. Want de zorg die je niet hoeft te geven is de meest duurzame zorg. En duurzame zorg is ook nog vaak goedkoper. Alhoewel soms de initiële investering die nodig kan zijn, of regelgeving die bijvoorbeeld hergebruik in de weg staat, de implementatie ervan nog wel eens kan bemoeilijken. Ook hierbij is de samenwerking tussen top-down en bottom-up essentieel, maar ook tussen politiek en branche-organisaties.

Lessen uit het buitenland

Duurzame zorg houdt niet op bij de eigen landsgrenzen. Nicky Philpott, adjunct-directeur van het Greener NHS-programma in het Verenigd Koninkrijk, gaf een inspirerende presentatie over hoe de NHS stappen heeft gezet richting een klimaatneutraal gezondheidszorgsysteem. Haar verhaal illustreerde hoe een strategische aanpak en samenwerking kunnen leiden tot grootschalige verandering.

Jeroen Meijerink Award

Een bijzonder moment tijdens de conferentie was de uitreiking van de Jeroen Meijerink Award aan Bertine Lahuis, voor haar toewijding aan duurzame zorg. Jeroen Meijerink, voormalig afdelingshoofd Operatiekamers en hoogleraar Innovatieve Chirurgie in het Radboudumc, maakte van duurzame zorg zijn levenswerk.

Lahuis: “Jeroen was een markant en eigenzinnig persoon. Als we iets van hem mee kunnen leren, is het de boodschap: wees eigenzinnig en pak je eigen verantwoordelijkheid, want iedereen kan bijdragen aan het groener maken van de wereld. Maar doe het samen en leer ervan. Want het is vandaag al vaker gezegd: beter goed gejat dan slecht zelf bedacht..”

Het idee van "Proudly Copied" werd meermaals aangehaald tijdens de conferentie, en er werd zelfs geopperd om voor een volgende conferentie een "Proudly Copied Here Award" te introduceren, om succesvolle verduurzamingsinitiatieven die elders zijn overgenomen te belonen.

Actiepunten

In de middag presenteerde Hayke Veldman, bestuurlijk aanjager van de Green Deal, de overgang van de Green Deal naar concrete actie. Hij benadrukte dat de Green Deal "meer is dan een stuk papier" en dat het gaat om de daadwerkelijke implementatie van verduurzamingsdoelen. De deelnemers gingen in vijf werksessies aan de slag, waarbij thema's als CO2-reductie, circulair werken en medicijnverspilling werden besproken.

Elke werksessie leverde concrete actiepunten op, zoals het volledig verduurzamen van het voedingsaanbod binnen een jaar en het versterken van samenwerking met leveranciers om de duurzaamheid in de toeleveringsketen te waarborgen. Andere actiepunten gingen over het verminderen van de milieubelasting van medicatie door verspilling tegen te gaan en medicijngebruik te optimaliseren.

Plenaire afsluiting en hernieuwde inspiratie

De dag werd afgesloten met een plenaire sessie waarin de resultaten van de werksessies werden gepresenteerd. De gezamenlijke verantwoordelijkheid om de zorg duurzamer te maken was duidelijk voelbaar. De aanwezigen gingen naar huis met een hernieuwd gevoel van urgentie en inspiratie om in hun eigen organisatie de volgende stappen te zetten, en om anderen te enthousiasmeren om mee te doen.

Ondanks het serieuze onderwerp was er tijdens de conferentie ruimte voor humor en zelfspot, wat de sfeer luchtig en toegankelijk hield. De conferentie was niet alleen een succes vanwege de besproken thema’s, maar ook vanwege de verbindingen die werden gelegd tussen zorgprofessionals, bestuurders en onderzoekers die vastberaden zijn om samen de zorgsector te verduurzamen en anderen hierbij te betrekken.

Auteur: Geert Westerhuis, NFU