John Taks: “Wie niet ziek wordt, hoef je ook niet beter te maken”

Taks begon zijn loopbaan 43 jaar geleden als IC-verpleegkundige. Destijds had hij nog geen idee dat hij ooit bestuursvoorzitter van een ziekenhuis zou worden. Bestuursfuncties bekleedt hij inmiddels zo’n 20 jaar. “Het paste mooi in het plaatje van de ambities die ik had.”

Als ziekenhuisbestuurder kom je ongetwijfeld uitdagingen tegen. Wat is volgens u het belangrijkste probleem dat momenteel speelt in de ziekenhuizen?

“Het belangrijkste probleem is de wensen van de patiënten versus de haalbaarheid daarvan in de praktijk. Ondanks het werk van onze gemotiveerde professionals en andere collega’s, kunnen we de hoge verwachtingen van patiënten niet waarmaken. Patiënten met een complex ziektebeeld willen in korte tijd alles geregeld hebben. En dat kan niet altijd. Mensen hebben soms moeite met alle veranderingen waar ze mee te maken hebben, zoals digitalisering. Bovendien vindt men de gezondheidszorg een algemene nutsvoorziening waar ze ook nog eens steeds meer premie voor moeten betalen. Tegelijkertijd ervaren we steeds meer druk, we moeten met minder personeel meer werk verzetten.”

En welke oplossing ziet u voor dat probleem?

“We moeten met passende zorg, of zinnige zorg, meer zorg op maat organiseren. Meer het ziekenhuisverhaal vertellen, eerlijk vertellen wat kan. Maar… ook zeggen als iets niet kan. Bijvoorbeeld waarom lukt het niet dáár een spoedeisende hulp te organiseren, waarom schrijven we bepaalde medicijnen juist níet voor. Dat verhaal moeten we heel duidelijk in het groot en in het klein vertellen.”

Wat zijn uw ambities als bestuurder van het Diakonessenhuis en van de NVZ?

“Ik vind het belangrijk dat onze professionals en andere collega’s met veel werkplezier de burgers de best mogelijke zorg kunnen geven. Dat probeer ik te faciliteren. Dat is natuurlijk ook een doel van de NVZ. Wie niet ziek wordt, hoef je ook niet beter te maken. Dat klinkt misschien een beetje simpel, maar ik geloof erg in preventie. Niet alleen op werkgebied, maar ook dat je bijvoorbeeld een leuke relatie hebt, prettig woont, noem het maar op. Ik noem als voorbeeld een eenzame oudere man. Die zit alleen thuis en krijgt weinig aandacht, kinderen komen niet langs, buurt kijkt niet naar hem om. Er is geen motivatie meer om te koken, dus hij eet minder gezond en gaat minder bewegen. Zo ontstaan steeds meer gezondheidsklachten op de langere termijn. Alles voorkomen op de lange termijn, gaat de gezondheidszorg veel beter helpen. Ik vind de huisartsen en de wijkverpleging hierbij heel belangrijk. Die eerste lijn moet goed verstevigd worden, dan hoeven veel mensen niet in het ziekenhuis terecht te komen.”

Sinds ruim een jaar is het Integraal Zorgakkoord een feit. Wat is uw mening over dit akkoord? Wat zijn de kansen?

“De kansen die ik zie zijn de gesprekken die we nu met elkaar voeren, bijvoorbeeld over passende zorg: kan het beter, kan het scherper. Er zijn nu richtlijnen om gesprekken intern binnen organisaties en ook tussen organisaties en binnen netwerken te voeren. Ik vind het goed dat we passende zorg centraal stellen. Eigenlijk zou ‘passende’ niet voor zorg te hoeven staan, zorg moet vanzelfsprekend passend zijn. Toch waren er aanwijzingen genoeg dat we af en toe te veel zorg deden en de zorg niet altijd goed hadden afgestemd met de patiënt, samen beslissen dus. Het succes van IZA is dat we nu het gesprek voeren, op alle niveaus.”

En waar zitten nog de uitdagingen?

“Die uitdagingen zitten op een aantal gebieden. Ten eerste het beheersbaar houden van de wensen van de burgers. We willen de zelfredzaamheid van hen in hun eigen sociale milieu verder optimaliseren. Dat betekent dat de overheid iets moet doen aan het verwachtingsmanagement bij de burgers.

Ten tweede het gezond houden van de arbeidsmarkt in de gezondheidszorg. Daar maak ik me wel zorgen over. Kunnen we de goede mensen wel behouden en vinden. Zaken als parttime werken en nachtdiensten, maken werken in de zorg niet populair.

Tot slot noem ik de gebrekkige data-uitwisseling. De medisch specialist weet niet dat een huisarts de vorige dag de medicatie heeft veranderd. We moeten het hele netwerk geneeskunde verbeteren. Over domeinen heen, specialisten in het ziekenhuis in de wijk advies kunnen laten geven, heel laagdrempelig. Dat moeten we goed regelen, zowel digitaal, organisatorisch als financieel. Dus dat we dat netwerk gebruiken. We hebben zoveel goede mensen, alleen we zetten dat niet altijd handig in. Hoe kunnen we dat beter doen?”

Het is binnen passende zorg het streven om de omslag naar 1 keer registreren te maken. Wat is het belang van goede kwaliteitsinformatie bij passende zorg?

“Als je passende zorg levert voor grote patiëntengroepen, heeft dat een maatschappelijke impact. Passende zorg toepassen op zeldzame aandoeningen heeft veel minder impact. Goede registratie van gegevens is heel belangrijk bij het leveren van passende zorg. Van een grote groep vergelijkbare patiënten met een bepaalde aandoening die vaker voorkomt, willen we weten wat de beste manier van behandelen is, wat passend is. Wat werkt wel en wat niet en hoe kunnen we dat verbeteren. We hebben goede digitale kwaliteitsinformatie nodig. Dat je kunt zien, hier heb ik een bepaalde persoon uit die groep. Wat werkt het beste bij die persoon? Maak het dus makkelijk om te registreren, dan kun je met de verkregen kwaliteitsinformatie hele grote stappen vooruit zetten. Om het vervolgens weer te verbeteren. Je krijgt een lerende loop, je bent continu aan het verbeteren.

De uitdaging hierbij, zit in dat we allemaal verschillende EPD’s hebben in ziekenhuizen en huisartsen. Die zijn niet aan elkaar gekoppeld. Daarnaast zijn we soms te traag in het ontwikkelen van richtlijnen. Dat kunnen we sneller doen en we moeten het dan ook echt gaan implementeren. En vervolgens weer verbeteren, etc.”

De doelstellingen voor ZE&GG voor dit jaar zijn nu al behaald. Hoe kunnen we dat verder uitbreiden of aanvullen?

“Ziekenhuizen hebben die doelstellingen inderdaad goed gehaald. We moeten bekijken hoe we dat verder kunnen uitbreiden naar categorale instellingen en revalidatie-instellingen. Meer meedoen aan wetenschappelijk onderzoek, dat vind ik een belangrijk punt. Meer thema’s onderzoeken waarbij we met name zinnige zorg willen bieden.”

Het IZA is er natuurlijk om de toekomst van de Nederlandse ziekenhuizen te verbeteren. Hoe ziet u deze toekomst?

“Ontzettend positief. Omdat ik zie met welke gedreven motivatie en betrokkenheid mensen hier werken. We zouden ook meer met storytelling door patiënten moeten doen. Daar geloof ik erg in, het werkt fantastisch. Laat ze maar vertellen wat er goed ging, maar ook wat er beter kan. Een voorbeeld. We hadden hier een beleidsmeeting waarin een patiënt met hartproblemen vertelde over haar ervaringen in ons ziekenhuis. Ze was 100 procent tevreden, maar er was 1 ding waar ze problemen mee had: ze kon ’s nachts om 4 uur nergens een rustig plekje voor zichzelf vinden op de drukke afdeling waar ze verbleef. Zo’n plek zouden we dus voor patiënten moeten creëren. Het ziekenhuis voegt enorme waarde toe aan mensen, je maakt echt het verschil in het leven van mensen. Dat hoor ik iedere dag terug. Maar je kunt er beter niet in terechtkomen.”

Hoe zou de politiek kunnen bijdragen aan een verbetering van de ziekenhuiszorg?

“Ik zou de politiek willen vragen om vanuit de overheid de burgers op te roepen tot meer zelfredzaamheid. Tot minder zorgconsumptie als dat niet nodig is. Zelf kritisch te zijn op het gebruik van allerlei middelen. Ik wil de politiek oproepen om preventie veel hoger op de agenda te krijgen. Zo voorkom je problemen op langere termijn.”

U gaat binnen het NVZ-bestuurder ook over de griep-/covid-vaccinatie. Wat wilt u tot slot nog zeggen over het belang van vaccinatie?

“Ik zou graag een oproep willen doen aan de bestuurders om maximaal een ieder te motiveren om de vaccinatie te nemen. Het is en blijft een persoonlijke keus, maar het is wel onze maatschappelijke opgave om zoveel als mogelijk onze collega’s gezond aan het werk te laten zijn in onze instellingen. En dat onze zorgcollega’s niet de zwakke en kwetsbare patiënten besmetten als dat niet nodig is. Je voorkomt natuurlijk ook uitval door een vaccinatie.”