Ingrid Wolf: “Laten we vooral focus houden en doorgaan op het ingeslagen pad”

De als vaatchirurg opgeleide Wolf maakte in 2013 de overstap van de operatiekamer naar de bestuurskamer. “Twee verschillende werelden, aldus Wolf, maar wel met een grote parallel. Als vaatchirurg had ik een fantastische dynamische baan en kon ik echt met patiënten het gesprek aangaan. Daarbij heb je invloed op je eigen kwaliteit van zorg en misschien een beetje in je maatschap. Als staf-voorzitter van de maatschap kon ik meer invloed op de kwaliteit van zorg en strategie van het ziekenhuis uitoefenen.
Dat bestuurlijke stuk sprak mij erg aan en vind ik ook belangrijk. Je bezig houden met vraagstukken als waar gaan we als ziekenhuis naartoe en nog breder, wat willen we bereiken voor de zorg in Nederland? Vanuit mijn huidige bestuurdersrol kan ik bijdragen aan de doelmatigheid en het beteugelen van de maatschappelijke kosten en het juiste doen voor de mensen.
De parallel zit voor mij in het juiste doen voor de mensen. Hierin zoek ik altijd naar de ‘mens achter de mens’, eerst bij de patiënt en nu met medewerkers, stakeholders én patiënten.

En ook nu is mijn functie enorm dynamisch. Geen enkele dag is hetzelfde en dat vind ik juist zo leuk. HMC is een stadsziekenhuis, maar tegelijkertijd breed georiënteerd. Zo hebben we 2 speerpunten in de vorm van een neurocentrum en een traumacentrum met een van de grootste SEH’s van Nederland, en een grote tak oncologie. Mensen komen van heinde en verre naar ons ziekenhuis om zich daar te laten behandelen. Het is bijzonder om te zien dat alle professionals -of het nu verpleegkundigen, dokters of zorgmanagers zijn- met elkaar samenwerken om elke dag de beste zorg te geven.

Die dynamiek en de diversiteit boeit mij enorm. Zowel in mijn eigen ziekenhuis met verschillende perspectieven, diversiteit van mensen, zorgaanbod en patiënten. En nu, in mijn rol bij de NVZ, brengt dat weer een nieuwe diversiteit aan perspectieven met zich mee, van de diverse brancheorganisaties die bezig zijn met arbeidsmarkt tot zorgverzekeraars.”

Wat is in uw optiek het grootste probleem dat momenteel speelt in de ziekenhuiszorg? En hoe zou dat probleem aangepakt moeten worden? 

“We hebben natuurlijk een heleboel uitdagingen, de stijgende zorgvraag, de regio's die groeien, oplopende zorgkosten, vergrijzing enzovoorts. Echter de krapte op de arbeidsmarkt is de grootste uitdaging voor de toekomst omdat dat de grootste beperkingen gaat opleveren.”

Binnen HMC houdt Wolf zich al een aantal jaar met dit thema bezig. Zo wordt er veel gedaan om de eigen mensen te binden en te boeien en wordt gekeken hoe meer mensen geïnteresseerd kunnen worden voor een opleiding in de zorg. “Wij hebben een programma opgezet waarbij we het persoonlijke gesprek aangaan met meer tijd en aandacht voor de medewerkers en waarbij ook de leidinggevenden de ruimte krijgen om dit uit te voeren. Daar is veel in te winnen, merken we. Daarnaast werken we aan het arbeidsvoorwaardenbeleid, met bijvoorbeeld een generatiebeleid, extra inschaling bij diplomering. Maar ook door te kijken naar wat het extra verdient als je extra werkt, wat het oplevert als je iemand aanbrengt, en ook, hoe pas je de roosters aan, kunnen de mensen zelf roosteren?”

Daarnaast werkt HMC met een vitaliteitsprogramma en een nieuwe verzuimregeling om zowel de preventieve kant als de curatieve kant van het verzuim aan te pakken. “We zien nu, na 3 jaar hard trekken, dat het verzuim gedaald is en we boven de middenmoot van de benchmark SZT-ziekenhuizen zitten. Het beleid werpt echt vruchten af, daar zijn we heel trots op.”

Als je kijkt naar de arbeidsmarkt in de regio Haaglanden, hoe zie die eruit? Zijn er bepaalde specifieke kenmerken voor die regio? En hoe is dat landelijk?

Wat deze Randstedelijke regio extra ingewikkeld maakt volgens Wolf, is dat er meer concurrentie is van Zelfstandige Behandelcentra (ZBC’s) waar zorgprofessionals ook kunnen gaan werken, en natuurlijk de huisvesting. “Er wonen weliswaar veel mensen in het Westen, maar starters vertrekken ook vanwege de hoge prijzen en de krapte op de huizenmarkt.

Landelijk gezien is de arbeidsmarktproblematiek in de zorg natuurlijk ook een groot thema. Met het programma Arbeidsmarkt en werkgeverschap van de NVZ kijken we hier op meer strategisch niveau naar. Wat kunnen we nog extra doen om mensen te binden en te boeien voor de zorg? En dat is best een uitdaging, want de zorg is niet de enige sector die kampt met tekorten aan arbeid. We zitten midden in een ‘war for talent’.

In de opgestelde werkgeversvisie ‘Jij doet ertoe’ staat het mooie vak van werken in het ziekenhuis centraal. Maar al eerder, in 2021 zagen we dat het nodig was om de arbeidsmarkt te versterken. Alle leden tekenden toen de verklaring Versterken Arbeidsmarkt Zorg (VAZ) waarin afspraken gemaakt zijn om gezamenlijk te werken aan meer stageplaatsen, meer behoud van medewerkers en voldoende gespecialiseerde verpleegkundigen en medisch personeel opleiden.
De werkgeversvisie ‘Jij doet ertoe’ is een middel om de in de VAZ gemaakte afspraken te behalen en wordt door alle NVZ leden onderschreven. Het gaat hierin over het respect voor het vak en hoe je dit aanpakt. Want hoe zorg je dat zeggenschap voor zorgprofessionals groter wordt? Dat mensen zich geïncludeerd en betrokken voelen? Maar ook kijken naar, waar gaan we naartoe en hoe kun je de talenten van mensen optimaal inzetten?”

In HMC houdt Wolf zich dagelijks bezig met dit beleid en de bijbehorende visie. “Mijn werk bij HMC en mijn portefeuille bij de NVZ versterken elkaar. Ik zie in de praktijk wat het resultaat is van wat we landelijk afspreken en hoe dat uitpakt op ziekenhuisniveau. Dat is een waardevolle combinatie.”

Dat is zeker een waardevolle combinatie. Kunt u op basis van uw ervaring bij HMC aangeven wat wellicht nog onderbelicht blijft en waar we mogelijk nog meer op in moeten zetten als NVZ?

“Op zich is het arbeidsmarktvraagstuk een groot thema binnen het IZA, maar er zijn ook veel andere thema’s waar we in het IZA mee bezig zijn, op allerlei verschillende tafels. Op die tafels worden ook plannen en programma’s ontwikkeld die extra regel- en verantwoordingsdruk met zich mee brengen. De vraag is, hoe het ontregelen van zorg enerzijds, en het monitorings- en verantwoordingstuk anderzijds zich tot elkaar verhouden. Want medewerkers hebben al veel te maken met registratielast. Niet alleen de professionals aan het bed, maar ook de laag daaromheen, de mensen ‘achter het bed’ die ook nodig zijn om aan alle normen te voldoen. In deze laag vormt zich een steeds groter wordend registratiecircuit wat de maatschappelijke kosten verder opdrijft. Het ontregelen is dus zeker niet alleen iets wat bij zorgprofessionals aan het bed ligt.

Voor wat betreft de politieke agenda wordt wel gezegd dat er in het debat te weinig aandacht is voor de zorg. Hoe denkt u daarover? Is er genoeg urgentiebesef in politiek Den Haag en dan met name voor het stuk arbeidsmarkt in de zorg?

“Ja, dat zie ik zeker wel. Wat ik soms echter ook merk is dat ditzelfde urgentiebesef er voor kan zorgen dat er onbedoeld extra werk naar ons toegeschoven wordt. Er worden bijvoorbeeld goedbedoelde moties ingediend waar vervolgens een plan met een bepaalde deadline op gemaakt moet worden. Dit levert extra (adhoc) werk op dat afleidt van langetermijnzaken en de verdere uitvoering van het IZA. En juist met het IZA zijn we nu die langetermijnvisie aan het uitwerken. En dat behoeft focus. Hoe meer verstoring, hoe zinvol ook, hoe meer vertraging bij zaken die er echt toe doen. Focus is nodig om gestaag door te kunnen gaan met de transformatie.”

Wat zijn uw ambities als bestuurder, zowel bij de NVZ als bij uw eigen instelling? 

“Als bestuurder zijn de kernwoorden vanuit het IZA voor mij, arbeidsmarkt en samenwerken. En dat samenwerken is ontzettend waardevol en leuk. Vooral in de complexe zorg komt er nu echt ruimte om samen te werken en het anders te gaan doen. Wanneer je dit samen oppakt met bijvoorbeeld andere ziekenhuizen, ontstaan er mooie dingen. Zo werken we in Den Haag als HMC samen met het HagaZiekenhuis in een gezamenlijk Level-1 traumacentrum waar traumachirurgen uit beiden huizen patiënten met ernstig letsel opereren. Dat we dat samen in Den Haag doen, daar ben ik heel trots op. En zo zijn er ook andere dossiers waarbij we kijken of we samen kunnen optrekken, bijvoorbeeld een flexibele arbeidspoel in de regio.

Mijn ambitie sluit aan op de koers van het IZA waarbij integraal samenwerken nodig is om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Niet alleen bij de ziekenhuizen maar ook in verdere uitbreiding van samenwerking en nauwer met elkaar optrekken in de driehoek van huisartsen, VVT en ziekenhuis. Daar wil ik heel graag in bijdragen, ook op gebied van de arbeidsmarkt.
Binnen de NVZ ligt mijn ambitie uiteraard ook op het arbeidsmarktthema, waarbij ik het belangrijk vind om van leden te horen wat er bij hen leeft, en verbinding te maken tussen de algemene ziekenhuizen, topklinische huizen en revalidatiecentra. Want als wij op bestuurlijk niveau vertrouwen hebben in elkaar kunnen we (nog) grotere stappen zetten dan dat we al gedaan hebben. Daar ben ik van overtuigd.”

Het IZA is al vaker ter sprake gekomen, als gezegd liggen er veel kansen in de samenwerking, maar wat zijn de valkuilen?

“De kansen liggen er zeker. We hebben ons gecommitteerd om echt te gaan samenwerken. En met de krappe arbeidsmarkt zien we de noodzaak ervan des te meer, net als destijds in de coronaperiode. Want daar hebben we ook mooie dingen aan overgehouden, goede banden opgebouwd en van geleerd. Dus ik geloof erin dat we met de plannen die er nu zijn, echt verschil kunnen gaan maken.

Natuurlijk zijn er ook valkuilen. Ik noemde eerder al de vele dialoogtafels en de grote bestuurlijke drukte. En een valkuil is dat we allemaal, ook ik, soms toch geneigd zijn om naar elkaar te wijzen en te zeggen dat het niet snel genoeg gaat. Maar waarom zouden we elkaar daarmee gek maken? We moeten juist standvastig zijn, door blijven gaan en zorgen dat we alles dat afleidt aan de kant schuiven. Dus laten we ophouden met zeggen dat het niet snel genoeg gaat en gewoon doorgaan op het ingeslagen pad.

Wat verder een uitdaging is, specifiek voor mijn regio, is om alle lijnen goed bij elkaar te houden en het overzicht te behouden. Want we hebben te maken met verschillende regiobeelden; de zorgkantoorregio, een Roaz-regiobeeld en het GGZ cruciale zorgbeeld. En allen met verschillende partijen op verschillende tafels, waar allerlei projecten en plannen uit voortkomen. Echter, er is maar een bepaalde projectcapaciteit om mee te doen. Hoe zorgen we dat het behapbaar blijft? Daarin zie ik ook een rol voor ons als NVZ-bestuur om te zorgen dat de lijnen bij elkaar blijven en prioriteiten gesteld worden.”

Tot slot, hoe ziet u de toekomst van de Nederlandse ziekenhuizen?

“Nieuwe technologie zal in de toekomst nog belangrijker worden en ik denk ook dat we hiermee echt verschil kunnen gaan maken. Je ziet nu al met de AI-technologie wat voor enorme vlucht dat kan gaan maken. En dat geldt ook voor andere technologieën en innovaties.

En ander kernwoord wat gaat komen is denk ik ‘de juiste zorg in de juiste instelling’. Bij de NVZ sorteren we daar ook op voor door een toekomstvisie aan de leden voor te leggen en te kijken naar verschillende profielen van toekomstige ziekenhuizen. Hoe zorg je ervoor dat de beschikbare capaciteit aan mensen, middelen en technologie, zo efficiënt mogelijk benut wordt in elke regio? Dus de juiste zorg in de juiste instelling gaat over concentratie en ook spreiding. Met name spreiding blijkt lastig, maar wel essentieel om vanuit patiëntenperspectief te blijven doen. Want om de zorg ook op de juiste plek beschikbaar te houden voor patiënten kan concentratie niet altijd doorgevoerd worden."