Gerichter opleiden dankzij enthousiasme en data
Goede voorbeelden Verklaring VAZ: Sigra in Noord-Holland
In de Verklaring Versterking Arbeidsmarkt Zorg hebben de leden van de NVZ afspraken gemaakt over drie doelen. Het gaat om 10% meer behoud van medewerkers, 10% meer stageplaatsen en opleiden volgens de FZO-ramingen. Hoe doe je dat? En wat werkt goed, of juist niet? In deze rubriek voor HR-managers gaan we op pad, deze keer naar Sigra, dat de samenwerking tussen de opleidings- en de zorg- en welzijnsinstellingen stimuleert.
Sigra is een groot en breed samenwerkingsverband. Het bestrijkt vrijwel de gehele provincie Noord-Holland, telt 142 leden uit de gehele sector zorg en welzijn, waar meer dan 200.000 professionals werken voor zo’n 2,6 miljoen inwoners. Senior adviseur/projectmanager Annelien Wendrich vult het plaatje verder in: "De corebusiness van Sigra is samenwerken. Als medewerkers van het Sigra-bureau werken we in vier teams. Binnen ons team, arbeidsmarkt en onderwijs, is alles erop gericht dat werkgevers in zorg en welzijn en onderwijspartijen elkaar zo goed mogelijk kunnen vinden."
Structurele rol onderwijs en HR
Sigra bestaat al sinds 1962 en is van origine een vereniging, met als leden de zorg- en welzijnsinstellingen, vult Sigra-collega Sylvia Bazuin aan. "De onderwijsinstellingen zijn geen lid. Voorheen werden zij enkel als gast uitgenodigd bij vergaderingen en bijeenkomsten. Maar tegenwoordig maken zij, naast de bestuurders van de leden, structureel onderdeel uit van de strategische commissie arbeidsmarkt en onderwijs. Dat geldt overigens ook voor de vertegenwoordigers vanuit HR, die zaten voorheen ook niet structureel in de strategische commissie." Het doel van deze commissie is om op bestuurlijk niveau de aansluiting tussen de zorg- en welzijnspartijen en het onderwijs te verstevigen en bestendigen, vult haar collega Linde Schils aan. Zij ziet de structurele rol van onderwijs en HR als een zeer positieve ontwikkeling: "De gelijkwaardigheid is verankerd nu. Dat is cruciaal, want alleen dan kun je effectief samenwerken."
Leren is groeien
Voorzitter van de genoemde strategische commissie arbeidsmarkt en onderwijs is Leon Aarts, die dat aanvullend op zijn rol als bestuursvoorzitter van het Spaarne Gasthuis doet. Aarts is groot voorstander van een betere integratie tussen de opleidings- en de zorg- en welzijnsinstellingen: "Het gezamenlijke belang is om de zorgkloof zo klein mogelijk te houden en zoveel mogelijk potentieel te benutten. Begin 2025 hebben we een conferentie georganiseerd met de titel 'Leren is groeien'. Een belangrijk onderwerp was flexibiliteit in het leren. Daarin komt veel samen: flexibel opleiden is nodig in de huidige arbeidsmarkt." Flexibel opleiden helpt om nieuwe medewerkers sneller inzetbaar te krijgen, en om beter aan te sluiten bij de leerstijlen van studenten. Veel medewerkers die uitstromen geven aan dat ze dat doen vanwege de beperkte ontwikkelingsmogelijkheden, en daar kan flexibel opleiden ook een antwoord op zijn.
Gezamenlijk contourenplan
De strategische commissie arbeidsmarkt en onderwijs komt vier keer per jaar bij elkaar en tussendoor werken de commissieleden onder andere aan een gezamenlijk regionaal contourenplan. Dat is behoorlijk ambitieus: het beoogde plan schetst de strategie voor zowel de initiële mbo- én hbo-opleidingen als voor de vervolgopleidingen en de zij-instroom, en voor zowel de zorg- als de welzijnsopleidingen. Het gaat bovendien over de korte en lange termijn én het beschrijft de regionale en de landelijke ontwikkelingen. Voor het daadwerkelijke schrijven van dit contourenplan is een schrijfgroep ingesteld met vertegenwoordigers vanuit onderwijs en vanuit zorg en welzijn, die begeleiding krijgt van het Sigra-bureau. Tijdens de vergaderingen van de strategische commissie worden de opeenvolgende versies van het plan besproken.
Leren in de praktijk
Uit cijfers blijkt dat het aantal studenten op mbo en hbo (in het algemeen, dus niet specifiek zorg en welzijn) dat de eindstreep haalt, rond de 70% ligt. Leon Aarts vindt dat relatief geringe studiesucces zorgwekkend. Een van de oplossingen die hij ziet is dat, met name de mbo- opleidingen, minder theoretisch ingericht worden. "Veel studenten hebben geen zitvlees, die leren liever in de praktijk. En dat kán ook, zelfs de theoretische kennis." Aarts ziet dat er een groot enthousiasme is bij de onderwijsinstellingen en in zorg- en welzijnsinstellingen om werken en leren beter op elkaar aan te laten sluiten. Als hij daarover vertelt gaat het bijvoorbeeld over skillslabs, over makkelijker kunnen switchen tussen opleidingen en over in modules en EPA’s opleiden. Ook noemt hij het creëren van nieuwe functies: "Bij het Spaarne Gasthuis hebben we daar een mooi voorbeeld van. Samen met ROC Nova College hebben we voor de studenten van de opleiding tot facilitair medewerker de mogelijkheid gecreëerd om zorgmedewerker te worden. Ze worden dan opgeleid tot ondersteuner van het verpleegkundige proces."
Betere stuurinformatie
Om gericht op te kunnen leiden is er behalve enthousiasme vooral data nodig. En precies daarvoor is een Sigra-project opgezet, onder de noemer Strategisch Arbeidsmarkt Platform Planning Opleidingsplaatsen (SAPPO). Sylvia Bazuin is nauw betrokken bij dit digitale platform. Namens Sigra is ze voorzitter van Strategische Planning Initiële Opleidingen Verpleegkunde (SPInOV). "Dat is het netwerk voor de initiële opleidingen mbo-v en hbo-v. Alleen al in Amsterdam hebben we het elk jaar over meer dan vijfhonderd stageplaatsen. Tot voor kort was dat een kwestie van losse Excel-sheets waar alleen de planners zicht op hadden. In SAPPO geven de opleidingen aan hoeveel stagiairs er aan zitten te komen. De zorg- en welzijnsinstellingen vermelden hoeveel stagiairs nodig zijn en aan welke criteria die moeten voldoen. Er is nu dus een totaaloverzicht, dat veel betere stuurinformatie levert."
Kwaliteit van stageplaatsen
Datagedreven werken betekent ook dat je monitort of de gepleegde inzet het gewenste effect sorteert. Daarvan heeft Linde Schils een goed voorbeeld. "Binnen het programma 'Anders leren in de zorg' werken we aan de kwaliteit van stageplaatsen. Zo wordt er door het mbo, hbo en werkgevers gezamenlijk onderzoek uitgevoerd naar simulatieleren, ter voorbereiding op de stage. Studenten verpleegkunde oefenen daarbij op een zeer geavanceerde patiëntenpop." Het onderzoek toont aan dat de studenten hierdoor inderdaad beter voorbereid aan hun stage beginnen (zie ook het artikel in Janusmagazine).
Verder kijken
Annelien Wendrich vult aan dat het soms nodig is om verder te kijken dan sec de data. Ze doelt op de manier van werken binnen het programma Zorg Opleidingen Noordwest Nederland (ZONN), waarbij alle ziekenhuizen in de Sigra-regio zijn aangesloten: "We werken binnen ZONN met de ramingen van het capaciteitsorgaan en houden bij in hoeverre de ziekenhuizen de streefcijfers halen. Het mooie daarbij is dat we vooral kijken naar wat er achter de data zit: door welke omstandigheden lukte het bij dit ziekenhuis minder goed? En waarom lukt het ergens anders beter en wat kunnen de andere ziekenhuizen daar van leren? Goed samenwerken zit niet in één conditie, maar juist in een goede balans van inhoud, heldere doelen en goede relaties."
Meer goede voorbeelden
Ga voor meer goede voorbeelden van de Verklaring VAZ naar de pagina 'Verklaring Versterken Arbeidsmarkt Zorg' op deze website.
Heb je ook een goed voorbeeld? Mail naar arbeid@nvz-ziekenhuizen.nl